Hocalı, Dereleyez, Kaladeresi köylerini kapsayan Hocalı muhtarlığı 1978 yılınakadar, asıl ismi Hankenti olan, fakat Sovyet döneminde ismi kasıtlı olarak değiştirilerek “Stepanakert” diye isimlendirilmiş bölgenin içinde, 1990 yılına kadar da Askeran iline bağlı olarak faaliyet gösterdi. Hocalı ilçesi 1991 yılının Kasım ayının 26’sında Askeran bölgesinin içerisinde oluşturuldu.
Ermeniler, 1989’da yaşanan Sumgayıt hadiselerinin (kendilerinin haksızlığa ve zulme uğradıklarını düşünüyorlardı) yıldönümünü Hocalı’da gerçekleştirmeyi planlamışlardı. Bu doğrultuda ciddi bir hazırlık yapmışlardı.
Hocalı; Ağdam, Şuşa, Hankendi, Askeran yolları üzerinde stratejik bir konuma sahiptir. Karabağ’ı Ermenistan’a bağlayan yol da Hocalı’dan geçmektedir. Hocalı’nın ele geçirilmesi durumunda Askeran ve Han kendi arasında ki yol açılarak Şuşa dışındaki bütün Dağlık Karabağ’ın Ermenilerin kontrolü altına alınması söz konusu olacaktır. Bölgedeki tek havaalanı burada bulunmakta ve demiryolununda buradan geçmekteydi. Hocalı, 1991 yaz ve sonbahardaki Ermeni saldırıları sonucu kuşatma altına alınmıştı. 30 Ekim’de karayoluyla ulaşım kapanmış ve tek ulaşım vasıtası helikopter kalmıştı. Hocalı’ya son helikopter 28 Ocak 1992’de gitmiştir. Şuşa şehrinin semalarında bir sivil helikopterin vurulması ve bunun sonucunda 40 kişinin ölümünden sonra bu ulaşımda kesilmiştir. 2 Ocak’tan itibaren şehre elektrik verilmemiştir.
Hocalı; Ağdam, Şuşa, Hankendi, Askeran yolları üzerinde stratejik bir konuma sahiptir. Karabağ’ı Ermenistan’a bağlayan yol da Hocalı’dan geçmektedir. Hocalı’nın ele geçirilmesi durumunda Askeran ve Han kendi arasında ki yol açılarak Şuşa dışındaki bütün Dağlık Karabağ’ın Ermenilerin kontrolü altına alınması söz konusu olacaktır. Bölgedeki tek havaalanı burada bulunmakta ve demiryolununda buradan geçmekteydi. Hocalı, 1991 yaz ve sonbahardaki Ermeni saldırıları sonucu kuşatma altına alınmıştı. 30 Ekim’de karayoluyla ulaşım kapanmış ve tek ulaşım vasıtası helikopter kalmıştı. Hocalı’ya son helikopter 28 Ocak 1992’de gitmiştir. Şuşa şehrinin semalarında bir sivil helikopterin vurulması ve bunun sonucunda 40 kişinin ölümünden sonra bu ulaşımda kesilmiştir. 2 Ocak’tan itibaren şehre elektrik verilmemiştir.
Hocalı Katliamı, Rus askerlerinin desteğiyle 25-26 Şubat 1992’de Ermeniler tarafından gerçekleştirilmiştir. Rusya olaylarla ilgisinin olmadığını belirtse bile, Rus ordusuna ait 366. alayın 1991 yılının sonbaharından beri Ermenilerin tarafında savaştığını alaydan kaçan dört asker de doğrulamıştır.
Hocalı’da büyük bir katliam yapılmıştır. Birçok uluslararası kaynakta, bu yapılan zulmü yabancı tanıklar anlatmıştır. Hocalı’da kalan kadın, yaşlı ve çocuklar kaçarken sırtlarından vurulmuş, hatta bazı kişilerin göz, kulak gibi uzuvları kesilmiş, parçalanmış, hatta derileri yüzülmüştür.
İşgal edilen bu bölge içerisinde 936 km2’lik alana sahip ve 2.605 aileden ibaret 11.356 kişinin yaşadığı Hocalı kasabası 26 Şubat 1992 tarihinde yüzyılın en acımasız soykırımına maruz kalmış ve kasaba tamamıyla yok edilerek, 613 kişi (63’üçocuk ve 106’sı kadın) işkence yapılarak öldürülmüş, 487 kişi sakat edilmiş ve 1.275 kasaba sakini ise esir edilmiştir. 8 aileden ise hayatta kalan kimse olmamıştır.
Hocalı’da yangın ve saldırıdan kurtulanlar gece Ağdam’ın Şelli köyüne vecivar bölgelere hareket ederler. Yüzlerce Hocalı sakini yaşlı, kadın ve çocuk orman ve dağ yollarında kardan donarak ölür. Ermeniler, Ağdam’a da top ve füze saldırılarını yoğunlaştırırlar.
Ermenilerin Hocalı Katliamı; Azerbaycan, Meksika, Pakistan, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Bosna-Hersek, Peru ve kurum olarak İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) tarafından soykırım olarak tanımıştır.
Bu hafta 26 Şubat Hocalı katliamının yıldönümü olması sebebi ile bu hafta Türkiye’de kırktan fazla anma etkinliği düzenlenmektedir. Ben de katliam da ölenlere Allah’tan rahmet ve bir daha bu dramların yaşanmamasını diliyorum.
Kaynaklar:Cafersoy, Nazim (2001), Elçibey Dönemi Azerbaycan Dış Politikası (Haziran 1992-Haziran 1993), ASAM Yayını, Ankara; Vermez, Hüseyin (2007), Dağlık Karabağ Göçmenlerinin Sosyo-Ekonomik Problemleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ürekli, Tuğba (2013), Sosyolojik Araştırma Sürecinde Toplumcu Belgesel Fotoğrafın Kullanımına Bir Örnek; Hocalı Katliamı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.;Sabiroğlu, Şamil ve Efsane Bayramkızı (2012), Bir Kış Günü Vahşeti: Hocalı…, EkoAvrasya Yayınları, Ankara; Oğan, Sinan (2011), Yüzyılın Dramı… Azerbaycan’da Göçmen (Kaçkın) Sorunu, 21. Yüzyılda Türk Dünyası Uluslararası Sempozyumu, EkoAvrasya, Kıbrıs; İHH, İnsani Yardım Vakfı (2014), Hocalı Katliamı; Milliyet Gazetesi, 2 Mart 1992; Kemaloğlu, Muhammet (2013), “Cebrayil-Büyük Mercanlı Sosyal Hayatından Örnekler: Azerbaycan-Karabağ Bölgesi”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Vol. 2, No. 3, 39-89.
Hocalı’da büyük bir katliam yapılmıştır. Birçok uluslararası kaynakta, bu yapılan zulmü yabancı tanıklar anlatmıştır. Hocalı’da kalan kadın, yaşlı ve çocuklar kaçarken sırtlarından vurulmuş, hatta bazı kişilerin göz, kulak gibi uzuvları kesilmiş, parçalanmış, hatta derileri yüzülmüştür.
İşgal edilen bu bölge içerisinde 936 km2’lik alana sahip ve 2.605 aileden ibaret 11.356 kişinin yaşadığı Hocalı kasabası 26 Şubat 1992 tarihinde yüzyılın en acımasız soykırımına maruz kalmış ve kasaba tamamıyla yok edilerek, 613 kişi (63’üçocuk ve 106’sı kadın) işkence yapılarak öldürülmüş, 487 kişi sakat edilmiş ve 1.275 kasaba sakini ise esir edilmiştir. 8 aileden ise hayatta kalan kimse olmamıştır.
Hocalı’da yangın ve saldırıdan kurtulanlar gece Ağdam’ın Şelli köyüne vecivar bölgelere hareket ederler. Yüzlerce Hocalı sakini yaşlı, kadın ve çocuk orman ve dağ yollarında kardan donarak ölür. Ermeniler, Ağdam’a da top ve füze saldırılarını yoğunlaştırırlar.
Ermenilerin Hocalı Katliamı; Azerbaycan, Meksika, Pakistan, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Bosna-Hersek, Peru ve kurum olarak İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) tarafından soykırım olarak tanımıştır.
Bu hafta 26 Şubat Hocalı katliamının yıldönümü olması sebebi ile bu hafta Türkiye’de kırktan fazla anma etkinliği düzenlenmektedir. Ben de katliam da ölenlere Allah’tan rahmet ve bir daha bu dramların yaşanmamasını diliyorum.
Kaynaklar:Cafersoy, Nazim (2001), Elçibey Dönemi Azerbaycan Dış Politikası (Haziran 1992-Haziran 1993), ASAM Yayını, Ankara; Vermez, Hüseyin (2007), Dağlık Karabağ Göçmenlerinin Sosyo-Ekonomik Problemleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ürekli, Tuğba (2013), Sosyolojik Araştırma Sürecinde Toplumcu Belgesel Fotoğrafın Kullanımına Bir Örnek; Hocalı Katliamı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.;Sabiroğlu, Şamil ve Efsane Bayramkızı (2012), Bir Kış Günü Vahşeti: Hocalı…, EkoAvrasya Yayınları, Ankara; Oğan, Sinan (2011), Yüzyılın Dramı… Azerbaycan’da Göçmen (Kaçkın) Sorunu, 21. Yüzyılda Türk Dünyası Uluslararası Sempozyumu, EkoAvrasya, Kıbrıs; İHH, İnsani Yardım Vakfı (2014), Hocalı Katliamı; Milliyet Gazetesi, 2 Mart 1992; Kemaloğlu, Muhammet (2013), “Cebrayil-Büyük Mercanlı Sosyal Hayatından Örnekler: Azerbaycan-Karabağ Bölgesi”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Vol. 2, No. 3, 39-89.