Öncelikle köken sorun olan ’’Bağımlılık’’ nedir? Bunu bilerek ilerlemekte fayda olacaktır. Bağımlılık, kısaca kişinin kullandığı bir nesne veya yaptığı bir eylem üzerinde kontrolünü kaybetmesi olarak tanımlanabilir.
Kontrolsüzce kullanılan her madde ya da gerçekleştirilen her davranış bağımlılık oluşturma riski taşıyabilir. Kişiler hayatta birçok şeye karşı bağımlı olabilir.
Örneğin; madde, alkol, sigara, kumar, teknoloji, herhangi bir eşya veya davranışı örnek olarak sayabiliriz.
Tütün (sigara) kullanımı: dünyada her yıl 6 milyon insanın ölümünden sorumlu büyük bir halk sağlığı problemidir
Sadece ülkemizde tütüne (sigara) bağlı nedenlerden dolayı her yıl 100 bin insanımız maalesef hayatını kaybetmektedir.
Bağımlılığa neden olan faktörler incelendiğinde bağımlılığın nedeni olarak tek bir etkenden söz etmek güçtür. Bağımlılık için birçok etken söz konusu olabilir. Psikolojik ve biyolojik etkenler bağımlılık sürecini etkilemektedir. Kişi ilk olarak merak ve korku duygusu ile kullanımı denemek isteyebilir. Merakla birlikte bir kereden bir şey olmaz düşüncesi ile kullanım gerçekleşir.
Bağımlılık beyinde dopamini etkilemektedir. Dopamin; düşünce, his, motivasyon, hareket, dikkat ve karar verme gibi birçok temel fonksiyonel süreçte yer alır. Kullanılan maddeye bağlı olarak kullanım sıklığı, kullanım süresi, kullanılan madde türüne göre değişiklik göstersede dopamin hormonunun kullanım sürecine bağlı olarak zarar görmesi sonucu beyin doğru şekilde çalışamamaya başlar ve bağımlılık ortaya çıkar. Bu yüzden bağımlılığı bir beyin hastalığı olarak ele alabiliriz.
Bağımlılığın ruhsal ve davranışsal yönleri olduğu da gözden kaçırılmamalıdır. Hastanın bağımlılık kriterine göre planlanan psikolojik müdahale ile baş etme becerileri, öfke kontrolü, aile görüşmesi, motivasyona yönelik çalışmalar ve kişinin sürecine uygun terapi yöntemleri uygulanmalıdır.
Elektronik Sigara (e-Sigara)
Elektronik sigara ilk kez 2004 yılında Çin’de ortaya çıkmıştır.
Tütün endüstrisi tarafından sigara kullanımını yeniden çoğaltmak amacıyla geliştirilen büyük bir aldatmaca olduğu malumdur.
’’Elektronik Sigara Kullanmak, Paket Değiştirerek Sigara Kullanımına Devam Etmektir.’’
Maalesef sigaradan daha az zararlı olduğu ve sigarayı bırakmayı kolaylaştırdığı iddiasıyla piyasaya sürülen elektronik sigaralar, nikotinle vücudumuzu zehirlemeye aracılık eden ticari ve son derece tehlikeli bir üründür.
Elektronik sigaranın, sigara bağımlılığını tedavi edebileceğini gösteren tek bir bilimsel çalışma yoktur
Beş-on sigara şirketinden oluşan dünya tütün nikotin karteli, kendisini ve hilelere dayalı olarak büyüttüğü dünya nikotin pandemisini bu ürünlerle gelecek asırlara taşıma planı ve eylemi içerisindedir. Bu plan gereği bu ürünler, bu şirketler tarafından yasal veya yasal olmayan yollarla satışa sunulmaktadır.
Ülkemizdeki durum bakacak olursak;
Elektronik sigara, ülkemizde 4207 Sayılı Kanun gereği (TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN ) tütün ürünü sayılmakta ve tanımlanan belirli alanlarda kullanım yasağı kapsamına girmektedir.
Tütün ürünü sayıldığı için elektronik sigara, tütün ürünleri reklam yasağı kapsamındadır. Yine 4207 Sayılı Kanun gereği bir tütün ürünü sayıldığı için internet gibi elektronik ortamlarda satılamaz ve kargo ile taşınamaz. 2008 yılında Sağlık Bakanlığının aldığı bir kararla içerdiği yüksek nikotin miktarları nedeniyle elektronik sigara kartuşları ilaç, cihazları tıbbi cihaz gibi değerlendirilmiş, bu nedenle serbest ticarete konu olamayacakları hükmüne varılmıştır.
2020 yılında çıkarılan bir Cumhurbaşkanlığı Kararı ile elektronik sigara ve tüketiminde kullanılan cihazlar, yedek parça ve solüsyonlar ithalat yasağı kapsamına alınmıştır. Bu karara dayalı olarak çıkarılan bir Ticaret Bakanlığı Genelgesi ile “…Yurt dışından gelen yolcuların üzerinde bulunan 30 ml’yi aşmamak üzere kartuş veya solüsyon veya 10 adede kadar tek kullanımlık elektronik sigara ile sınırlı” bir giriş izni tanımlamıştır.
Elektronik sigarada, kalp, damar hastalığı ve kanser gibi hastalıklara yakalanma riski en az sigara kadar yüksektir. Ayrıca İdrar yolları, bağırsak ve midede ciddi sorunlar meydana getirmektedir.
Elektronik sigara; Tat ve koku veren pekiştirici maddelerle destekli olarak ve akciğerler aracılığıyla yani en hızlı yolla nikotin ve diğer bağımlılık yapıcı maddeleri almaya aracılık eden bağımlılık yapıcı özelliği çok yüksek bir üründür.
Sigaranın üreme hormonlarını olumsuz etkilediği ve kısırlığa neden olduğu herkes tarafından bilinir. Elektronik sigara da tıpkı sigara gibi erkeklerde spermiyogram kalitesini azaltırken, üreme hormonu sistemi disfonksiyonuna neden olduğunu da unutmamalıyız.
NARGİLE
Tütün endüstrisi tarafından, dünya tütün - nikotin karteli tarafından da geliştirilen bağımlılığın ve buna bağlı tehlikelere kapı aralayan son derece tehlikeli ve sağlıksız bir üründür.
Nargile konusunda yeterli farkındalığa maalesef ulaşamadık. Nargilenin ucuz ve ulaşılabilir olması, sosyalleşme aracı gibi görülmesi ve özellikle gençlerimizin nargilenin zararları konusunda yeterli bilinçte olmaması bu salgının hızla yayılmasına ve halk sağlığı için, hepimiz için büyük bir tehdide dönüşmesine yol açmaktadır.
Gençleri nikotin bağımlısı yapıldığı bu süreçte, ilk adım olan nargile içilen mekânların kültürel bir değer gibi gösterilmesi son derece yanlış ve tehlikelidir.
Nargile salgını ihmal edilen ve hızla büyüyen bir halk sağlığı problemidir. Nargile kullanıcıları, nargileyi sigaradan farklı zararsız bir ürün olarak algılasa da, bilimsel çalışmalar nargilenin masum bir ürün olmadığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Nargile tıpkı sigara gibi kalp ve damar hastalıkları, solunum yetersizliği, akciğer kanseri, yemek borusu kanseri, ağız kanseri, mesane kanseri, ülser gibi önemli sağlık sorunlarına yol açmakta, bunlara ilave olarak ortak kullanımdan dolayı bulaşıcı hastalıklara da neden olmaktadır.
Nargile dumanı ciddi boyutta karbon monoksit, ağır metaller ve kanser yapıcı kimyasallar içermektedir. Nargile dumanının sudan geçerek solunuyor olması bu zararlı maddelerden nargileyi arındırmamaktadır. Nargileye güvenli bir alternatif gibi sunulan hoş kokulu, bitkisel nargileler de maalesef zehirli ve kanser yapıcı maddeler içermektedir.
Nargile, bağımlılık yapan tıpkı diğer ürünler gibi nikotinin- zehrin farklı versiyonu ve sunumudur….