KİMLİK,SOSYALLEŞME VE ERGENLİK ÜZERİNE

doğar, büyür ve ölür. Bu herkesin doğası hakkında bilgi sahibi olduğu bir durumdur.Evet doğarız,büyürüz ve ölürüz fakat gelişimsel sürecimizde neler yaşarız? Yaşananlar biyolojik doğamızı nasıl etkiler? Her yaşamsal dönemimizin bir de evreleri vardır.Evreleri etkileyen sosyalleşme sürecidir.
Sosyalleşme sürecinden etkilenen ise biz insanlarız.Etki sürecinde edindiklerimizi ise geleceğe bakış açılarımızın olgunlaşması olarak adlandırabilmek mümkündür.Kimlik oluşturmak her evrede gerçekleşen bir olay değildir ve bu sebep ile ergenlerin kimlik oluşum süreçlerinin araştırılması bana cazip gelmiştir. Ergenlik dönemi büyük değişim ve dönüşümlerin yaşandığı çalkantılı,sıkıntılı,kararsızlıklarla dolu bir süreçtir. Yaşantı içerisinde bireyin diğer evrelerden farklı olarak ben kimim? Hayattaki amacım ne? Ne yapmak istiyorum ? v.b birçok soruya cevap arandığı arayış içerisinde olmak kimlik bunalımına bir işarettir. Kimlik algısını daha iyi anlayabileceğimiz ergenlik dönemi de bu anlamda önemlidir ve diğer süreçlerden farklıdır.
Kimlik kavramı psikolojik bir anlamda değerlendirildiği gibi sosyolojik olarak da ele alınır.Kimlik insanın hayat içerisindeki duruşunun öteki adıdır.Sağlıklı bir şekilde oluşmuş olması da önem arz etmektedir.’’Kimlik;bireyin kendine özgü duyguları,değer yargıları ve davranışlarının,geçmiş yaşantıların bıraktığı izlerle oluşturduğu bütüne denir.’’ ( M.E.B. Devlet kitapları/psikoloji,2008;185).
Bireyin içerisinde bulunduğu,yaşantısından kattığı her şey birer tecrübedir hayatına ve bunlar da kimliklerinin oluşumunda önemlidir.Kimlik kavramının anlamlandırılması psikolojik ve sosyolojik olarak değerlendirilir bu bağlamda psikolojik olarak tanımladığımız kavrama Kulaksızoğlu’nun ele aldığı ‘’Birinin belli bir kimse olmasını sağlayan şartların bütünü olarak’’ kimliği değerlendirdiğini de yorumlamak gerekir.Toplumsal hayatta birey belli bir kimse olma yolunda ilerler zaten çocukluktan yetişkinliğe doğru giden basamaklar da bunu açıklar.
Bireyler belli bir kimse olmaya çalışırlarken sosyalizasyon sürecinde aile,okul,akraba,arkadaş ve diğer çevrelerince uyarılır ve tepkilerde bulunur. Sosyolojik bir bakışla da ‘’Kimlik teriminin (aynılığı ve sürekliliği içeren Latince idem kökünden gelen) uzun bir tarihi olduğu halde,yirminci yüzyıla kadar popüler bir terim olarak kullanılmaya başlanmamıştı.Kimlik tartışmaları esas olarak iki biçime bürünmektedir : psiko-dinamik ve sosyolojik '' (Gordon Marshall,Sosyoloji sözlüğü;404), açıklamaya çalışmak genel bir bilgiyi sunabilir.
Kimlik,bireyin kendi kendisini ,davranışları ,ihtiyaçları,motivasyonları ve ilgileri belirli bir ölçüde tutarlılık gösteren ,kendi kendine sadık ,diğerlerinden ayrı ve farklı bir varlık gibi algılamasını içeren bilişsel ve duygusal nitelikte bileşik bir zihinsel yapıdır(Mussen,1986).
Kimlik kavramının daha farklı bir çok tanımından söz etmek mümkün fakat hemen hemen hepsi birbirine yakın tanımlamalardır.Kimlik kavramını genel tabiriyle bir benliği bulma ,benliğin ayırt edici yönlerini keşfetme olarak ele almalı ayrıca karmaşık ve çok yönlü olduğunu da bilmeliyiz.
Ergen sosyalleşme olgusunu içinde bulunduğu toplum ya da hayat ile tanışmadan kavrayamaz.Sosyal hayat içerisinde yer alan tüm davranışlarımızı dünyaya gelişimizin ilk gününden itibaren görüp,duyup davranışlarımıza yansıtırız.Ergenlerde kimlik oluşumunu da bu mantalite çevresinde sosyalleşme olgusunda anlayabiliriz.Sosyalleşme süreciyle ergenden (konu ergenler olduğu için sadece ergenler üzerinden ele alıyorum fakat genelde herkes için) toplumun yaşam standartlarına uygun davranış kalıpları istenir.Ergenin içinde yer aldığı grup ya da toplumun kurallarını öğrenme süreci olan sosyalleşme uzun bir süreçte gerçekleşmektedir.Bu uzun süreç sonunda kimlik oluşumunu tamamlamaya,yorumlamaya çalışan ergen toplumun bir ferdidir.
Toplumda prestij kazanma düşüncesi ergenin sosyalleşme evresinde önem arz ettiğini gösterir.Ergenlik kavramına batığımızda zaten toplumun ergeni artık bir çocuk olarak görmediği fakat tam olarak yetişkin gözüyle de ergene bakılmadığı durumu mevcuttur.Böyle bir toplumsal süreçte ergen aile,arkadaş ve diğer çevreleri tarafından da anlaşılmaya çalışılır.
Ergen kimlik arayışı içerisinde hayata bakış açısının ne olacağına,düşüncelerine,gelecek yönelişleriyle alakalı hedeflerine yönelir ve her birine cevap arar. Benliğinde oluşturduğu,kendisine en uygun davranış kalıplarını hayatına yansıtır.Yapılandırmaya çalıştığı yeni kimlik arayışında ergen;çevresine daha farklı bakmaya,olgun düşünmeye başlar.Bu süreçte ergenin model alabileceği bireyler de söz konusu olacaktır.Genç ister istemez çevre,aile,arkadaşlarıyla özdeşim kurar.Bu evrelerin yaşandığı sürecin adı Sosyalleşmedir ve kimlik oluşumunun ana kahramanlarından biridir.Genel olarak 11 ile 20 yaş aralığını oluşturan geçiş dönemi gençliği,sosyalizasyon süreci içerisinde belli bir yer edinebilmeyi amaçlar.Toplumda prestij kazanma düşüncesi ergenin sosyalleşme evresinde önem arz ettiğini gösterir.Ergenlik kavramına batığımızda zaten toplumun ergeni artık bir çocuk olarak görmediği fakat tam olarak yetişkin gözüyle de ergene bakılmadığı durumu mevcuttur.Böyle bir toplumsal süreçte ergen aile,arkadaş ve diğer çevreleri tarafından da anlaşılmaya çalışılır.
Sosyalizasyon sürecinde her birey belli bir statü kazanmak ister.Ergenlerde sosyalleşme sürecinde bu durum yaşanmaktadır.Ergenlerin toplum içerisinde bazı davranışları gerçekleştirmek ve bir takım statüler elde etmeleri için toplumsal bir armoni yani uyum sağlayabilmelerinin de olması gerekir.Ergen uyum sürecini sosyalleşme döngüsü içerisinde deneyimlerle kazanır.
Sosyalleşme sürecindeki ergen aynı zamanda kimlik oluşumu meydana getirir.Ergen kimlik arayışı içerisinde hayata bakış açısının ne olacağına,düşüncelerine,gelecek yönelişleriyle alakalı hedeflerine yönelir ve her birine cevap arar.
Benliğinde oluşturduğu,kendisine en uygun davranış kalıplarını hayatına yansıtır.Yapılandırmaya çalıştığı yeni kimlik arayışında ergen;çevresine daha farklı bakmaya,olgun düşünmeye başlar.Bu süreçte ergenin model alabileceği bireyler de söz konusu olacaktır. Genç ister istemez toplumsallaşma aşamasında çevre,aile,arkadaşlarıyla özdeşim kurar.
Toplumların her biri farklı kültürlerden ve sosyalleşme sürecinden geçerler.Ergenin sosyalleşme sürecindeki durumunu daha iyi anlayabilmek için içinde yaşadığı toplumu ve çevresini de tanımak gerekir.Ergen yaşadığı toplumun özelliklerini kişiliğinde barındırır ve özdeşim yaparken,bağımsız arayışlar içerisine girerken yeni bir kimlik oluşumu yaşarken sosyalleşme içerisindeki toplumu ergen ile değerlendirmek bu anlamda önemlidir.
Ergen yaşadığı geçiş evresinde yetişkinliğe doğru ilerlediğinin farkında olarak,biyolojik olarak başlayan değişimlerini psiko-sosyal değişimler ile devam ettirir.Asi,kararsız,hırçın,dengesizv.b.bir çok davranışın yerini olgunluk ile sosyalleşme sürecinde bilinçli davranışlar alır.Sosyalleşme sürecini yaşamayı ergen için daha sağlıklı ve anlamlı bir hale getirebilmek için sosyalizasyon sürecinin ana kahramanı olan ailenin bilinçli davranması ve ergeni bu aşamada anlaması gerekir.
Kimlik kazanımı hayatımız içerisindeki zaman diliminde edindiğimiz önemli gelişimsel görevimizdir.Kimlik, bireyin üzerine biçilmiş bir kıyafettir adeta. toplum içerisinde kimliğini oluşturamamış insanlar hayatlarına yön vermede zorluk yaşamaktadırlar.
Oluşturacağımız kimliğin benliğimize uyumlu olması gerekir.Çünkü kimliğimize belli prestijler kazandırırken toplum içerisinde de çeşitli rollere uyumu sağlamak gerekmektedir.Benlik ile uyum bu anlamda önemlidir.
Kimliğini oluşturamamış bir yetişkini düşünebiliyor musunuz? Kimdir? Toplumda kendisini nerede görmektedir? Kendi hayatına nasıl yön verebilir? Kendisini ne ölçüde gerçekleştirebilir? DoğanCüceloğlu’nun da söylediği gibi böyle kişiler ‘’Yetişkin Çocuk ‘’ olabilirler ancak.
Sosyal hayatımız içerisinde ,sosyal bir varlık olan biz insanlar için kimlik oluşumu her anlamda çok önemlidir.Kendimizi iyi bir şekilde tanıyıp hassasiyet noktalarımızı bilmek,hayatımıza yön vermek kimlik oluşumunun gerektirdikleridir.
Kimlik oluşumu;her insanda farklıdır.Toplum içerisinde ,sosyalizasyon sürecinde kazanılan,oluşturulmaya çalışılan bu gelişim farklı sosyo-kültürel yapılanmalar içerisinde kurulan etkileşimler dahilinde bireyler üzerindeki önemli faktörlerin başını çeker.
Kimlik kazanımı önemlidir çünkü; bunu gerçekleştirebilen bireyler problemlerini fark eder, sorunu sorun olarak görmezler,sağlıklı düşünce kalıpları geliştirirler.
Birey kimlik olgusunu elbetteki tek başına kazanmaz.Sosyalizasyon süreci içerisinde belli ajanlar vardır.Aile,okul,arkadaş çevresi v.b…Bunların hepsi kimlik oluşumunda etken faktörlerdir.
Toplumda ayrı bir prestijdir kimliğe sahip olabilmek.’’Benbuyum ,şuyum’’ diye net cümleler kurabilmektir kimlik kazanımı.
Bireyi birey yapan daha tekile indirgediğimdeyse;beni ben yapan ,diğer kimselerden ayıran duygu,düşünce ,davranışların belli bir armoni içerisinde entegre olmuş şeklidir kimlik.En başta kişi toplumdan kendisini soyutlayarak düşünebilmelidir ki; nasıl görünüyorum? Değerli olanım ne benliğimde? sorularını kendisine yöneltebilmelidir.
Kimlik olgusu sadece psikolojik olarak değil sosyolojik boyutlarıyla da ele alınacak mühim bir gelişme kavramıdır.Bu perspektifte literatürdepsiko-sosyal gelişim içerisinde kimliği değerlendirebiliriz.
Kimlik kavramını ergenlerle birleştirip ele alışımın sebebiyse ;benliğe dair düşüncelerin bu dönem içerisinde öne geçmesidir.Çocukluk döneminde soyut düşünebilme yeteneğine sahip olamayan insan ergenliğe geçişle kendisiyle ilgilenmeye başlar.Bedensel,duygusal gelişimini inceler.Nasıl bir yapıya sahip olduğunu anlamaya çalışırken kişiliğini de bu nokta da sorgular ,üzerinde düşünmeye başlar.
Kimlik oluşumu geçiş dönemi olan ergenlikte buhranlı ,arayışlarla dolu geçer.Ergen hassasiyet özelliklerinin farkındadır ve artık olgunca düşünüp ileriye dair gelecek yönelişlerine ,kendisine uygun kimlik arama uğraşına girer.Kendisini sosyalizasyon sürecinin etkin, başat faktörlerinden ayrı özellikleriyle öne çıkararak inceler.Bu süreç ergen için yeni baştan oluşmaktan ibarettir.
Bir olayı ele alırken temelinden incelemek son derece önemlidir.Ben de kimlik olgusunu insanoğlunun en etkin kararları vermiş olduğu,yetişkinliğe bir adım kala Ergenlik sürecinde değerlendirmenin faydalı olabileceğini düşündüm.Yapmış olduğum kaynak taramaları da beni bu şekilde yönlendirdi.Konuyu zeminden ele almak ,ileriye yönelik farklı gelişimleri yorumlayabilmenin de önünde kolaylık sağlar.
Değişen dünya düzeni içerisinde kimlik sorunsalı da çözülmesi,araştırılması gereken aktüel bir kavram haline gelmiştir. Sonuç olarak Kimlik oluşumu; bir birey için hele ki başlangıcı saydığımız ergenlik süreci için son derece kapsamlı ve donanımlı olmayı gerektirecek gelişimsel bir ödev niteliği taşır.
Toplumun sağlıklı ilerleyebilmesi için sosyalizasyon sürecini yaşayan her bireyin bilinçli olmaları gerekir.Unutulmamalıdır ki; belli bir kimliğe sahiptir insanlar kendilerini gerçekleştirebilirler ve adımlarını da sağlam atabilirler.Bu durum sağlıklı bir toplum yapısının da oluşabilmesindeki ana zeminlerdendir.
Sevgi dolu muhabbetlerle kalmanız dileklerimleJ