Gümrük Birliği’nde malların serbest dolaşımı esastır. Serbest Ticaret Anlaşmalarında ise, taraflar birbirlerine karşı tercihli rejimler uygulamakta, ancak ortak ticaret politikaları veya ortak rekabet kuralları uygulama zorunluluğu bulunmamaktadır.Taraflar,üçüncü ülkelere karşı kendi gümrük tarifelerini uygulamaktadırlar.ABD ile Avrupa Birliği’nin Serbest Ticaret Anlaşması ile ilgili müzakerelerinde, Türkiye’nin de aynı masaya oturamayacağı anlaşılmaktadır.
Zaten Avrupa Birliği de, diğer ülkelerle yaptığı Serbest Ticaret Anlaşmalarında olduğu gibi, Türkiye’ye, kendisinin ayrı Serbest Ticaret Anlaşması yapması yolunu göstermektedir.STA’yı hangi ülkeyle yaparsanız yapın yoğun bir diplomatik ve ekonomik çabayı gerektirmektedir. Avrupa Birliği üyesi olmayan Norveç ve İsviçre de sözleşmeye dahil olma çalışması içindedir.
Prof. Dr. Süleyman Değirmen’in bir sunumunda belirttiği gibi, ABD ile AB arasında görüşmeleri devam eden Transatlantik Anlaşması’nın temel hedefleri, karşılıklı refah artışı, etkin devlet ve küresel anlamda rollerini artırmak yani ÇİN ekonomisine karşı bir hamle olarak görülmektedir. Dünya ekonomisinde sürekli değişen koşullar önemsenmektedir.
ABD-AB Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) olarak adlandırılan bu serbest pazar kurma girişimlerinin müzakerelerinin taraflara göre oldukça yapıcı geçtiği belirtilmektedir. Türkiye’nin bu anlaşmanın dışında kalması durumunda ulusal gelirinin yüzde 2,5’i oranında yıllık kayba uğramasının söz konusu olacağı düşünülmektedir.AB Bakanı Volkan Bozkır’ın “TTIP’ya alınmazsak Gümrük Birliği üyeliğini dondururuz” şeklindeki çıkışının, Türkiye’nin derinden yaşadığı kızgınlığı yansıtmasından başka bir önemi olmaz.
Bir kez daha tekrar etmekte yarar var. TTIP, ABD ürünlerine AB üzerinden Türk pazarına serbest giriş olanağı sağlarken, Türkiye’nin ABD’ye ihracatı gümrük vergisi, fon vb. uygulamalara tabi olmaya devam edecektir. Bu durum, bir yandan ABD ile olan mevcut ticaret hacmini ve dengesini olumsuz etkileyecek, diğer yandan ise Türk ürünlerinin AB ürünleri karşısında ABD pazarındaki rekabet olanağını azaltacaktır.